Wielka Brytania: Kontrowersyjna transplantacja

Brytyjski chirurg-transplantolog, który chce dokonać pierwszego w tym kraju przeszczepu macicy, poinformował media, że wykona ten zabieg "przed końcem 2018 roku". Dr Richard Smith, dyrektor ds. medycznych programu Womb Transplant UK (Przeszczep macicy – Wielka Brytania) powiedział, że przy niektórych operacjach wykorzystane zostaną organy pobrane od żywych dawczyń.

W 2015 r. Womb Transplant UK uzyskał pozwolenie odpowiednich instytucji na przeprowadzenie 10 transplantacji macicy. Narządy miały pochodzić od zmarłych dawczyń. Jednak program szybko rozszerzono i uzyskano zgodę na pobranie organów także od żywych kobiet.

Dr Smith, konsultant ds. ginekologii w Queen Charlotte's & Chelsea Hospital w Londynie, powiedział, że program rozszerzono, ponieważ procedura pobrania macicy od żywej dawczyni jest już znacznie prostsza i bezpieczniejsza, a czas samej operacji został skrócony z 12 do 4 godzin.

Do końca maja br. z pytaniami lub zamiarem przystąpienia do programu Womb Transplant UK zgłosiło się prawie 750 kobiet. Zarząd programu poinformował, że dysponuje funduszem wystarczającym na pokrycie kosztów jedynie trzech transplantacji. Potrzebuje dodatkowych setek tysięcy funtów na ukończenie całego programu, czyli wykonanie 15 przeszczepów macicy, w tym pięciu od żyjących, spokrewnionych dawczyń.

W Wielkiej Brytanii wiele kobiet w wieku rozrodczym jest pozbawionych macicy - urodziły się bez niej lub straciły ją na skutek histerektomii przeprowadzonej z powodu raka macicy. Niektóre z pań nie mogą pogodzić się z bezdzietnością, ale w ich przypadku jedyną szansą na posiadanie „genetycznie spokrewnionego” dziecka jest zapłodnienie in vitro i rozwój maleństwa w organizmie matki-surogatki. Środowisko lekarzy specjalizujących się w medycynie rozrodu wspomaganego uważa, że przeszczep macicy jest "dużym postępem" na drodze spełnienia marzeń o macierzyństwie takich właśnie pacjentek.

Zespół naukowców z Japonii w artykule opublikowanym na łamach czasopisma „International Journal of Obstetrics and Gynecology” stwierdził, że wprawdzie zabiegi przeszczepu macicy są "wielką nadzieją" dla kobiet pozbawionych tego organu, ale takie operacje wciąż należy traktować jako eksperymentalne. Potrzeba jeszcze wielu ściśle kontrolowanych badań klinicznych.

Tymczasem transplantacje macicy przeprowadzono już w 10 krajach: Arabii Saudyjskiej, Chinach, Czechach, Brazylii, Niemczech, Serbii i Indiach. Operacji przeszczepu poddały się 42 kobiety.

W 2014 r. w Szwecji, po raz pierwszy na świecie kobieta z przeszczepioną macicą urodziła dziecko. Dawczynią organu dla 36-letniej matki była jej 60-letnia przyjaciółka. W sumie urodziło się 11 dzieci, w tym ośmioro w Szwecji.

Artykuł japońskich lekarzy jest pierwszym globalnym przeglądem zabiegów transplantacji macicy. Autorzy podkreślają, że jest to wciąż operacja chirurgiczna wysokiego ryzyka. Głównym problemem dla chirurgów jest znaczna trudność w odtworzeniu naczyń krwionośnych biegnących wzdłuż dna miednicy.

Inną sprawą jest długość zabiegu. W badaniu przeprowadzonym w Szwecji z udziałem dziewięciu pacjentek ustalono, że średni czas pobrania macicy od żywej dawczyni wynosił 11,5 godziny, a czas wszczepienia do organizmu biorczyni - 4,5 godziny. Ostatnio chińscy chirurdzy skrócili czas pobrania narządu od żywej dawczyni do sześciu godzin, korzystając z pomocy robota medycznego. Do odtworzenia niektórych naczyń krwionośnych wykorzystano żyły jajnika.

Jakie procedury mają obowiązywać w brytyjskim programie transplantacji macicy?

• Kobiety kwalifikowane do przeszczepu macicy będą poddawane badaniom medycznym i psychologicznym, podobnie potencjalne dawczynie.
• Dawczynią zasadniczo powinna być matka lub siostra biorczyni.
• Biorczyni będzie musiała przyjmować leki immunosupresyjne po transplantacji, a więc także w czasie ciąży, aby zapobiec odrzuceniu narządu przez organizm.
• Po upływie sześciu miesięcy, jeśli nie wystąpią żadne komplikacje, kobieta będzie miała wszczepione rozmrożone zarodki, powołane wcześniej do życia metodą zapłodnienia in vitro z jej własnych komórek jajowych i plemników partnera.
• Jeśli wszystko pójdzie dobrze, ciąża zostanie rozwiązana przez cesarskie cięcie między 35-37 tygodniem.
• Para będzie miała możliwość „starania się o dwie ciąże”.
• Na koniec przeszczepiona macica zostanie usunięta, aby kobieta nie musiała przyjmować leków immunosupresyjnych.

Dr Smith powiedział w wywiadzie dla BBC, że wstępnie wytypowano 50 kobiet-biorczyń. Część z nich ma bliskie krewne, gotowe oddać swoje macice. Jego zdaniem: "Nowa metoda pobrania organu od żywych dawczyń czyni operację znacznie bardziej bezpieczną, aczkolwiek to wciąż poważna operacja. Jednak ryzyko utworzenia się skrzepu, zakrzepicy żył głębokich (DVT) czy uszkodzenia narządów miednicy zostało znacznie zmniejszone, co sprawia, że jest to postępowanie do przyjęcia”.

Operacje zostaną wykonane w ośrodkach transplantacji NHS (odpowiednik polskiego NFZ), ale koszty pokryje program Womb Transplant UK. Operujący lekarze nie otrzymają wynagrodzenia.

[Tłumaczenie i opracowanie własne HLI Polska na podstawie materiału źródłowego BBC News/ Health – FerguWalsh, „First UK womb transplant ‘by end of 2018’” – 05.06.2018 r.]

Zdjęcie: Wikipedia (A.E.Francis – praca własna) DP, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5729976)

Materiał źródłowy:

Kisu I, Kato Y, Obara H, Matsubara K , Matoba Y, Banno K, Aoki D. "Emerging problems in uterus transplantation". BJOG 2018; https://doi.org /10.1111/1471-0528.15230.000:1–5.