Польша: Заявление Депутатской Группы «Жизнь и Семья» относительно уважения закона, защищающего жизнь человека, и положения о клаузуле совести «оговорке совести» (klauzula sumienia) врачей

Депутатская группа "Жизнь и Семья" после заседания 7 октября с.г. в своем заявлении призвала государственные органы прекратить нарушение права на жизнь с момента зачатия и нарушения права до отказа на клаузулу совести "оговорку совести" (klauzula sumienia) врачами..

Ниже приводим полный текст этой позиции -языком оригинала:

Warszawa, 8 października 2024 r.

Stanowisko Parlamentarnego Zespołu na rzecz Życia i Rodziny

w sprawie: Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 marca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz – tzw. „Wytycznych dla lekarzy i podmiotów leczniczych ws. dostępu do procedury przerwania ciąży”.

Parlamentarny Zespół na rzecz Życia i Rodziny, mając na uwadze fundamentalne zasady konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności art. 38 Konstytucji RP, który gwarantuje każdemu człowiekowi prawną ochronę życia, z głębokim niepokojem odnosi się do działań Rządu RP naruszających konstytucyjnie chronione prawo do życia. Przypominamy, że obowiązek ochrony życia w jego prenatalnej fazie potwierdzają liczne orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wydawane na przestrzeni ostatnich dekad.

1. Naruszenie prawa do życia (art. 38 Konstytucji RP)

Zgodnie z Konstytucją RP, prawo do życia jest nienaruszalne, a ochrona życia człowieka obejmuje również życie prenatalne. Wydane wytyczne rozszerzają interpretację przepisów dotyczących przerywania ciąży, w szczególności w odniesieniu do zagrożenia życia i zdrowia kobiety ciężarnej, co w sposób bezpośredni narusza zasadę ochrony życia dziecka. Zespół wskazuje, że wytyczne wprowadzają niejasne i potencjalnie nadużywane kryteria przerywania ciąży, w szczególności w odniesieniu do zaburzeń psychicznych, co może prowadzić do uznaniowego podważania prawa do życia nienarodzonych dzieci.

2. Niewłaściwa interpretacja pojęcia zagrożenia życia i zdrowia matki

Minister Zdrowia, w wydanych wytycznych, dopuszcza interpretację, zgodnie z którą zagrożenie dla zdrowia nie musi być bezpośrednie ani nagłe, co rozszerza możliwość przerywania ciąży nawet w sytuacjach, które nie stanowią rzeczywistego zagrożenia życia matki, do dziewiątego miesiąca życia dziecka. Wprowadzenie tak szerokiej interpretacji pojęcia zagrożenia zdrowia może być nadużywane, co w praktyce prowadzi do nielegalnej akceptacji aborcji na życzenie. Zespół podkreśla, że taka interpretacja jest niezgodna z art. 38 Konstytucji RP, który wymaga ochrony życia w każdej fazie jego rozwoju.

Warte podkreślenia jest też to, że w wyroku z 1997 r. Trybunał Konstytucyjny wprost uznał dokonywanie aborcji ze względu na zły stan psychiczny matki wywołany ciążą jako niezgodny z przepisami konstytucyjnymi. Trybunał zakwestionował wówczas przepisy pozwalające na aborcję ze względu na ciężkie warunki życiowe lub trudną sytuację osobistą kobiet, utożsamiając to drugie pojęcie ze złym stanem psychicznym matki. W przypadku zaś trudnej sytuacji osobistej najprawdopodobniej chodziło ustawodawcy o określony stan psychiczny związany z faktem zajścia w ciążę. Stan, który może wynikać z zakłócenia na tym tle określonych relacji z innymi osobami (zarówno członkami rodziny jak i z otoczeniem), bądź też powstający w związku z koniecznością ograniczenia realizacji określonych potrzeb kobiety, w tym przysługujących jej praw i wolności osobistych (…) Czy tak sformułowana przesłanka może jednak na gruncie konstytucji usprawiedliwić pozbawienie życia dziecka poczętego? Należy stwierdzić, że nie jest to możliwe – orzekł Trybunał.

3. Ograniczenie klauzuli sumienia

Wytyczne w sposób rażący ograniczają możliwość korzystania z klauzuli sumienia, co narusza konstytucyjnie chronione prawa wolności sumienia i wyznania. Zespół zwraca uwagę, że narzucanie personelowi szpitali obowiązku wykonywania aborcji w sytuacji, gdy ich przekonania moralne stoją w sprzeczności z takimi działaniami, narusza fundamentalne prawa jednostki. Tego typu regulacje nie tylko godzą w wolność sumienia, ale również stawiają lekarzy i innych pracowników służby zdrowia w sytuacji prawnej niepewności. Władze RP używają przy tym bezprawnego przymusu, grożąc odpowiedzialnością karną za odmowę wykonania aborcji.

Nowelizacja rozporządzenia zakłada zmuszanie wszystkich placówek medycznych realizujących z NFZ umowę na leczenie szpitalne w zakresie położnictwa i ginekologii do przeprowadzania aborcji. Każdorazowa odmowa aborcji wiązać się ma z karą finansową i możliwością zerwania umowy przez NFZ. Rozporządzenie narusza więc art. 53 Konstytucji, gwarantujący każdemu obywatelowi wolność sumienia, jest sprzeczne z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 2015 r.  (sygn akt K 12/14). W wyroku TK potwierdził, że niezgodne z Konstytucją jest zmuszanie personelu medycznego do uczestnictwa w aborcjach oraz nakładanie obowiązku na lekarzy, by przekazywali informację pacjentom, gdzie aborcję można wykonać. Organizacja aborcji w szpitalu, jeszcze bardziej ingeruje w sumienie niż informowanie pacjentów, gdzie mogą wykonać aborcję. Z tego względu zmuszanie dyrektorów szpitali do tej czynności wprost narusza konstytucyjną wolność sumienia. Art 2 ust. 3 ustawy o zawodzie lekarza mówi, że: za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także kierowanie podmiotem leczniczym. TK jasno stwierdził, że na podmiotach leczniczych nie powinno się wymuszać przeprowadzania aborcji: NFZ „kontraktując” świadczenia zdrowotne, nie powinien, przez narzucenie obowiązku wykonywania określonego świadczenia, jako warunku sine qua non zawarcia umowy, wymuszać wykonywania przez podmioty lecznicze świadczeń „wrażliwych moralnie”, a co za tym idzie – nie powinien wymuszać kształtowania personelu medycznego tych podmiotów według kryterium sumienia.

Konstytucyjną wolność sumienia wspierają także inne akty prawne. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r. w sprawie prawa do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej wskazało, że żadna osoba, szpital lub instytucja nie mogą zostać prawnie przymuszone, pociągnięte do odpowiedzialności prawnej ani dyskryminowane z powodu odmowy przeprowadzenia, udzielenia asystowania lub podporządkowania się wykonaniu aborcji, spowodowania poronienia, przeprowadzenia eutanazji lub innego czynu, który mógłby spowodować śmierć zarodka ludzkiego lub embrionu z jakiegokolwiek powodu.

4. Brak podstawy prawnej do wydawania wytycznych przez ministra zdrowia

Zespół zauważa, że wytyczne ministra zdrowia nie mają podstawy prawnej, co narusza art. 7 Konstytucji, który nakazuje organom władzy publicznej działania na podstawie i w granicach prawa. Szpitale nie są jednostkami bezpośrednio podlegającymi Ministrowi Zdrowia, więc wytyczne te nie są wiążącego. Praktyka ich stosowania może prowadzić do chaosu prawnego i bezkarności w zakresie przerywania ciąży.

5. Apel o respektowanie prawa konstytucyjnego.

Parlamentarny Zespół na rzecz Życia i Rodziny wzywa władze publiczne do zaprzestania działań, które w sposób bezpośredni naruszają prawo do życia nienarodzonych dzieci oraz prawa do odmowy wykonania zabiegu aborcji z powołaniem się na klauzulę sumienia. Wzywamy do przestrzegania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Źródło: Parlamentarny Zespół ds. Życia i Rodziny

Обработка и частичный перевод собственные