Osobowość kobiety determinuje poziom stresu po przedwczesnym porodzie

Poród przedwczesny stanowi duże wyzwanie dla współczesnej medycyny. Przede wszystkim ze względu na wpływ przedwczesnego zakończenia ciąży na życie i zdrowie noworodków, a także na medyczne konsekwencje dla matki. Poza aspektem medycznym wcześniactwa istotny jest również element psychologiczny tego problemu.

 

Psychologia prokreacji pokazuje, że przedwczesny poród bywa dla kobiety trudnym przeżyciem. Doświadczanie sytuacji stresowej może przyczynić się do długotrwałych zaburzeń emocjonalnych, a nawet psychicznych. Z kolei trudna kondycja psychiczna kobiety negatywnie wpływa na jej relację z dzieckiem (w konsekwencji - psychosomatyczny rozwój dziecka) oraz na relacje w rodzinie.

 

Psycholodzy twierdzą, że przedwczesny poród sam w sobie nie stanowi bezpośredniej przyczyny depresji, ale trauma doświadczana przez kobietę może znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń depresyjnych. Badania pokazują, że - w porównaniu z kobietami, które urodziły o czasie - kobiety po przedwczesnym porodzie ujawniają więcej objawów depresyjnych zarówno w pierwszych dniach po porodzie, jak również miesiąc później.

 

Co więcej, u matek wcześniaków występują objawy typowe dla zespołu stresu pourazowego (PTSD), takie jak obsesyjne myśli, ataki paniki, unikanie (np. miejsc związanych z urazem, relacji z dzieckiem), poczucie emocjonalnego odrętwienia, powtarzające zaburzenia percepcji (flashback), koszmary senne oraz nadpobudliwość. Efekty urazu psychicznego mogą być zauważalne przez stosunkowo długi czas, nawet do półtora roku po porodzie przedwczesnym.

 

Według badaczy, sposób przeżywania stresu zależy od wielu czynników, głównie jednak od osobowości kobiety. Zespół naukowców z Katedry Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie dokonał analizy korelacji występującej między cechami osobowości a poziomem stresu doświadczanego przez kobiety po przedwczesnym porodzie. Badaniami objęto 96 matek wcześniaków.

 

Jednym z zastosowanych narzędzi badawczych była Skala Stresu Rodziców: Oddział Intensywnej Terapii Noworodka [SSR: OITN].  Uzyskane wyniki badań wykazały istotne związki między poziomem i strukturą stresu związanego z przedwczesnym porodem, a cechami osobowości pacjentki. Kobieta w sytuacji wcześniactwa doznaje stresu związanego z trzema aspektami: stanem zdrowia dziecka i stosowanymi procedurami medycznymi, problemami osobistymi i interpersonalnymi oraz kompetencjami macierzyńskimi.

 

Z badań wynika, że ogólny poziom stresu oraz jego elementy skorelowane są dodatnio z osobowością neurotyczną. Neurotyczność to cecha polegająca na rozchwianiu emocjonalnym o charakterze nerwicowym, niskiej odporności na trudne sytuacje, skłonności do popadania w stany lękowe. Osoba neurotyczna odczuwa przygnębienie i napięcie oraz stałe poczucie winy, ma także niską samoocenę. Stopień nasilenia cech neurotycznych jest bardzo zróżnicowany. Współcześnie wiele osób przejawia niektóre cechy osobowości neurotycznej.

 

Wyniki badań mają istotne znaczenie w praktyce klinicznej, ponieważ odpowiednio podejmowane działania medyczne i psychologiczno-terapeutyczne, dostosowane indywidualnie do potrzeb pacjentki, pełnią ważną funkcję profilaktyki zaburzeń emocjonalnych, psychicznych oraz psychosomatycznych będących skutkiem przeżycia silnego stresu wcześniactwa.

 

[Tłumaczenie i opracowanie własne HLI PL na podstawie abstraktu artykułu źródłowego]

 

 

Materiał źródłowy:
A.Libera, B.Leszczyńska-Gorzelak, J.Oleszczuk, „Stress experienced by women after premature labor is conditioned by their personality”, w: “Ginekologia Polska” 2016; 87 (5), s. 353-359.